FENIBUT 30 g

OPIS OGÓLNY

Fenibut,(Phenibut, kwas beta-fenylo gamma –aminomasłowy), jest bliską pochodną naturalnie występującego, podstawowego neuroprzekaźnika hamującego w ośrodkowym układzie nerwowym- kwasu gamma-aminomasłowego.(GABA)  Podstawnik fenylowy, powoduje że cząsteczka z łatwością przenika barierę krew-mózg[1], a jednocześnie zmienia profil aktywności GABA. Fenibut jest zarejestrowany w Rosji jako preparat, stosowany w terapii stanów lękowych, niepokoju oraz bezsenności, natomiast w Stanach Zjednoczonych oraz Europie Zachodniej, związek ten posiada status suplementu diety. Fenibut wykazuje również właściwości nootropowe wraz z komponentem neuropotekcyjnym -stosowanie związku wpływa pozytywnie na poprawę pamięci, koncentracji oraz uwagi.  Wykazano, że fenibut posiada wyraźne właściwości przeciwlękowe, zmniejsza nasilenie pojawiających się objawów zmęczenia oraz poprawia parametry snu, nie wykazując przy tym niekorzystnego działania na funkcje psychomotoryczne. W związku z tym, że fenibut powoduje zwiększenie uwalniania hormonu wzrostu, jest suplementem diety, cieszącym się zainteresowaniem wśród osób uprawiających sporty siłowe.

OPIS SZCZEGÓŁOWY

INFORMACJE CHEMICZNE
Nazwa syst.:
(RS)-4-amino-3-phenyl-butyric acid (IUPAC), β-phenyl-γ-aminobutyric acid, kwas beta-fenylo-gamma aminomasłowy
Nazwa zw.: 
Fenibut, Phenibut(INN) 
Wzór strukt.:

Wzór sum.: 
C10H13NO2 
Masa mol.: 
179.22 g/mol
Klasyfikacja CAS: 
1078-21-3 
Klasyfikacja PubChem: 
CID 14113
Kod  SMILES (ASCII): O=C(O)CC(c1ccccc1)CN

 HISTORIA ODKRYCIA ZWIĄZKU
Fenibut został zsyntetyzowany w latach sześćdziesiątych w ZSRR w Instytucie Pedagogicznym I.M Herzen w Leningradzie w kooperacji z Instytutem Medycyny Eksperymentalnej Akademii Nauk Medycznych ZSRR, przez zespół profesora V.V Perekalina. Nazwa fenibut pochodzi od chemicznej nazwy związku: β-phenyl-γ-aminobutyric acid.

 WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE 
Strukturalnie, fenibut jest zbliżony do GABA, baklofenu oraz beta-fenyloetyloaminy (PEA). Fenibut jest cząsteczką chiralną, czyli posiada dwa enancjomery. Biologicznie aktywny jest tylko enancjomer R(-)[2], wykazujący powinowactwo w stosunku do  metabotropowego receptora GABAB, będącego często receptorem umieszczonym presynaptycznie. Agonizm w stosunku do tego receptora, wywiera pośredni wpływ na hamowanie uwalniania neuroprzekaźników w różnych strukturach ośrodkowego układu nerwowego oraz na uwalnianie GABA.[3,4] Przedstawiono dowody, że w przypadku wyższych koncentracji, fenibut wykazuje również powinowactwo w stosunku  do kompleksu receptora GABAA, który jest odpowiedzialny za przyłączanie leków z grupy benzodiazepin,(jak np Relanium, Clonazepam), barbituranów (Luminal) oraz leków z tzw. grupy ”Z”(Stilnox, Imovane, Morfeo), poza tym, częściowo za efekt działania alkoholu etylowego.[5] Fenibut nie wykazuje powinowactwa w stosunku do receptorów cholinergicznych oraz adrenergicznych, natomiast udowodniono, że fenibut podnosi poziom dopaminy[1], czego skutkiem może być poprawa nastroju oraz wzrost libido. Postuluje się, że ten mechanizm może być związany ze strukturalnym podobieństwem fenibutu do fenyloetyloaminy (PEA).[5]
Fenibut wykazuje wyraźne działanie nootropowe, zarówno w modelach zwierzęcych, jak i ludzkich. Podobnie jak prototyp racetamów, fenibut podawany myszom laboratoryjnym, wykazuje znaczącą poprawę w wynikach testu pasywnego unikania.[5] Potwierdzeniem tego faktu może być badanie (z wykorzystaniem podwójnej ślepej próby), przy  udziale  pacjentów ze zdiagnozowanymi zaburzeniami neurotycznymi oraz psychotycznymi, w którym wykazano, że stosowanie fenibutu wykazuje wpływ na poprawę funkcji intelektualnych, redukuje zmęczenie oraz poprawia wytrzymałość fizyczną.[5]
Fenibut poprawia funkcjonalność mózgu, przyczyniając się do normalizacji metabolizmu tkanki mózgowej oraz moduluje przepływ krwi w strukturach ośrodkowego układu nerwowego (związek zwiększając liniowy przepływ krwi oraz jej objętość), poprawia mikrokrążenie, wykazuje działanie przeciwpłytkowe.[6]
Fenibut wykazuje działanie anksjolityczne (przeciwlękowe).
Fenibut zmniejsza, lub całkowicie eliminuje uczucie lęku, niepokoju oraz  napięcia nerwowego. Normalizuje parametry snu oraz wykazuje, wyrażone w niewielkim stopniu, działanie przeciwdrgawkowe.[6] Wyraźnie zmniejsza nasilenie pojawiających się objawów zmęczenia (w tym bólu głowy, uczucia ciężkości w głowie, drażliwości, chwiejności emocjonalnej).Związek wykazuje wyraźne działanie nootropowe. Zwiększa sprawność umysłową, co charakteryzuje się poprawą w zakresie mierzalnych parametrów, jak np. uwagi, pamięci, szybkości oraz dokładności odpowiedzi czuciowo-ruchowych. Wykazuje działanie promotywacyjne (zwiększa zainteresowanie oraz inicjatywę).Zmniejsza negatywny wpływ etanolu na ośrodkowy układ nerwowy. Po przebytym urazie głowy, fenibut zwiększa ilość mitochondriów w obszarze okołogniskowym oraz poprawia przebieg procesów bioenergetycznych w mózgu. Fenibut charakteryzuje się działaniem przeciwstresowym. W badaniu, z wykorzystaniem szczurów laboratoryjnych, przedstawiono dowód, że związek ten, zmniejsza fizjologiczną odpowiedź na stres; czego mierzalnym parametrem jest poziom glikortykosteroidów, będący swoistą odpowiedzią organizmu na stres.[7]  Fenibut normalizuje zmiany metaboliczne, w zakresie mózgowych procesów energetycznych, będące skutkiem chronicznego stresu.[8] Odkryto, ze związek ten zapobiega zmianie składu wewnątrzplazmatycznych elektrolitów, będącego konsekwencją uszkodzenia mózgu.[9] Ponadto fenibut wykazuje właściwości ochronne w stosunku do neuronów dopaminergicznych oraz poprawia stan pacjentów, leczonych farmakologicznie pod kątem choroby Parkinsona.[10]

Kolejnym interesującym profilem mechanizmu działania fenibutu, jest jego działanie neuroprotekcyjne. Wiele badań przeprowadzonych na zwierzętach, wykazało, ze fenibut nasila odporność mitochondriów na szkodliwy wpływ obrzęku oraz zapobiega negatywnym zmianom w zakresie procesów energetycznych w mózgu [8,11,12] Reasumując, fenibut wykazuje wyraźne działanie nootropowe oraz przeciwlękowe, w związku z czym jest często porównywalny do diazepamu, baklofenu, wykazując pewne podobieństwa, ale i istotne różnice w stosunku do każdego z tych związków. Ponadto, fenibut poprawia kondycję fizyczną, nasilając uwalnianie hormonu wzrostu.
WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOKINETYCZNE
Fenibut dobrze się wchłania po podaniu doustnym. Okres półtrwania (t1/2), po zażytej, jednorazowej dawce 250 mg, wynosi 5,3 h. Fenibut ulega procesom metabolicznym w wątrobie, w znikomym stopniu-większość związku( 90-95%) zostaje wydalona w postaci niezmienionej [5] Metabolity nie wykazują aktywności farmakologicznej[6]

 ZASTOSOWANIE MEDYCZNE
Fenibut został zsyntetyzowany w latach sześćdziesiątych w ZSRR i od tego czasu posiada szerokie zastosowanie w leczeniu lęku, bezsenności oraz leczeniu zespołu stresu pourazowego. [5] Według producenta leku, fenibut stosuje się w stanach niepokoju, lęku, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeniach osobowości, bezsenności oraz w przypadku występowania koszmarów sennych. Ponadto, fenibut stosuje się w premedykacji (profilaktyce zaburzeń lękowych, występujących przed zabiegiem operacyjnym lub bolesnym zabiegiem diagnostycznym). Może być stosowany jako preparat pomocniczy w leczeniu alkoholizmu.[6]  Fenibut w Rosji znajduje się wśród leków standardowo stosowanych podczas misji kosmicznych, ponieważ znacząco zmniejsza poziom lęku, działa przeciwstresowo, nie wykazując przy tym właściwości, zaburzających funkcjonowanie ruchowe ( tj. senności, nadmiernego uspokojenia, dezorientacji). W roku 1975 fenibut znalazł się w wyposażeniu astronautów podczas misji połączenia załogowych statków kosmicznych Apollo-Sojuz.[13]

DAWKOWANIE ORAZ BEZPIECZEŃSTWO
DAWKOWANIE
Doustnie. Według zaleceń producenta 200- 500 mg, 3 razy dziennie. Wedle potrzeby, można zwiększyć dawkę do dawki maksymalnej-2500 mg/dobę. Najwyższa pojedyncza dawka-750 mg, dla osób powyżej 60 roku życia-0,5 g. Okres terapii trwa w zależności od schorzeń  i waha się w przedziale od 5-7 dni do 3 miesięcy. [6] W razie potrzeby, po kilku miesiącach cykl można powtórzyć. W przypadku suplementacji należy stosować dawkę 250-1500 mg 5,14] ,przez maksymalnie 7 dni, następnie dokonać co najmniej 5 dniowego okresu przerwy w stosowaniu związku, po czym cykl można powtórzyć. Po 3 - 4 cyklach zaleca się dłuższą (kilkutygodniową), przerwę w stosowaniu związku.
MOŻLIWE INTERAKCJE
Badania wskazują, że fenibut może modulować funkcje niektórych preparatów przeciwdrgawkowych. [5] Fenibut nasila działanie środków uspokajających, opioidowych leków przeciwbólowych, neuroleptyków oraz środków stosowanych w leczeniu choroby Parkinsona. Wydłuża i wzmacnia działanie leków nasennych
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Uznaje się, że fenibut posiada niewielkie skutki uboczne, za wyjątkiem nadmiernej senności przy zastosowaniu wyższych dawek, niż zalecane, która jednakże nie jest wyrażona w takim stopniu, jak w przypadku używania benzodiazepin.[5]  Może wystąpić drażliwość, pobudzenie, niepokój, zawroty głowy, ból głowy, nudności, a także wystąpienie rekcji alergicznej. [6] W dawkach przekraczających 40 mg/kg m. c., może nastąpić obniżenie temperatury ciała, jak również zwiotczenie mięśni.[5,15] Odnotowano pojawienie się tolerancji( nie występuje tolerancja na działanie nootropowe), a także przyzwyczajenia, przy stosowaniu wysokich dawek (5-10 g/dobę). Po długotrwałym stosowaniu wysokich dawek związku, sporadycznie odnotowano przypadki silnych zespołów odstawiennych, charakteryzujących się silnie wyrażonym lękiem, silnym spadkiem nastroju oraz występowaniem całej gamy zaburzeń neuropsychiatrycznych.[16] W przypadku przedawkowania, może wystąpić silna senność, nudności, wymioty, spadek ciśnienia krwi, zaburzenia czynności nerek. [6] W takim przypadku, stosuje się węgiel aktywowany, płukanie żołądka oraz leczenie objawowe. 
BEZPIECZEŃSTWO
Fenibut jest powszechnie uważany za związek bezpieczny. Dlatego też uzyskał status suplementu diety w wielu krajach świata. Natomiast należy przestrzegać kategorycznie strategii suplementacji tym związkiem. Podczas długotrwałego stosowania powinno się monitorować funkcję wątroby oraz morfologię krwi obwodowej. Nie powinno się stosować fenibutu w przypadku choroby wrzodowej żołądka, niewydolności wątroby, ciąży oraz laktacji. Należy się ponadto powstrzymać, od wykonywania potencjalnie niebezpiecznych czynności, które wymagają zwiększonej koncentracji oraz uwagi.[6]

POZOSTAŁE INFORMACJE

BIBLIOGRAFIA

1.) Lapin,I.(2001)., Phenibut (beta-phenyl-GABA): A tranquilizer and nootropic drug (pdf),. CNS Drug Reviews 7 (4): 471–481. Link: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1527-3458.2001.tb00211.x/pdf
2.) Dambrova, M.et al.. (2008).,Comparative pharmacological activity of optical isomers of phenibut,. European Journal of Pharmacology 583 (1): 128–134. Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18275958
3.) Blackshaw L.A.(2001), Receptors and transmission in the brain-gut axis: potential for novel therapies. IV. GABA(B) receptors in the brain-gastroesophageal axis, Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol.;281(2):G311-5 Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11447009
4.) Misgeld U, Bijak M, Jarolimek W.(1995),  A physiological role for GABA B receptors and the effects of baclofen in the mammalian central nervous system, Prog Neurobiol. 1995 Jul;46(4):423-62 Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8532848
5.) Shulgina, G. I. (1986).,On neurotransmitter mechanisms of reinforcement and internal inhibition,. The Pavlovian journal of biological science 21 (4): 129–140 Link: http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF02734511
6.) Ulotka informacyjna producenta preparatu Fenibut (Фенибут) Link: http://www.medsovet.info/herb/15638
7.)Kovalev GV, Spasov AA, Bogachev NA, Petrianik VD, Ostrovskii OV.(1987), Role of the GABAergic system in the mechanism of the stress-regulating action of phenibut] [Article in Russian], Biull Eksp Biol Med.;104(11):588-90.   Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3676496
8.)Kresiun VI.,(1984), [Mg2+-ATPase activity of brain mitochondria fractions in chronic stress and its correction by psychotropic agents] [Article in Russian]., Ukr Biokhim Zh.;56(6):637-41 Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6151270
9.)Novikov VE, Chemodurova LN.(1992), . [The effect of GABA-ergic agents on the blood electrolyte balance in acute craniocerebral trauma] [Article in Russian], Eksp Klin Farmakol.;55(3):70-2Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1458172
10.)Gol'dblat IuV, Lapin IP.(1986), . [Phenibut potentiation of the therapeutic action of antiparkinson agents] [Article in Russian]., . Zh Nevropatol Psikhiatr Im S S Korsakova.;86(8):1146-8Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3776387 11.)Novikov VE, Sharov A.(1991), [The effect of GABA-ergic agents on oxidative phosphorylation in the brain mitochondria in traumatic edema] [Article in Russian]., Farmakol Toksikol. 54(6):44-6  Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1804695
12.)Novikov VE, Kozlov SN, Iasnetsov VS,(1984), [Effect of benzodiazepine and GABA derivatives on the energy metabolism indices in brain edema] [Article in Russian], Farmakol Toksikol.;47(3):35-8  Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6145621 
13.)Slava Lapin ( 2009). From the Inside. Luniver Press. p. 209. ISBN 978-1-905986-11-8.Link: http://books.google.pl/books/about/From_the_Inside.html?id=MFppbhSMygIC&redir_esc=y
14.)Makarov, V. I.et al. (1997). ,Experimental bases of the use of pharmacologic agents aimed at higher heat resistance of humans as means of individual protection.. Meditsina truda i promyshlennaia ekologiia (5): 35–38. Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9235216
15.)Khaunina, R. A. (1964).,Tranquilizing Effects of Beta-Phenyl-Gamma-Aminobutyric Acid (Fenigam),. Biulleten' eksperimental'noi biologii i meditsiny 57: 54–58 Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14162373
16.) Nelson, LS (2008). ,Phenibut Withdrawal - A Novel 'Nutritional Supplement',. Clinical Toxicology 46 (7): 605. Link: http://www.erowid.org/references/refs_view.php?ID=8526